Zdarza się, że dorośli w trosce o swoje dziecko unikają tematu śmierci, nie chodzą z dziećmi na pogrzeby, nie odpowiadają na zadawane przez nie egzystencjalne pytania. O to, czy i jak rozmawiać z dzieckiem o śmierci pytamy Magdalenę Karamać, psycholog z Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Sopocie.
Elżbieta Michalak: Czy warto rozmawiać z dzieckiem o śmierci?
Magdalena Karamać: Oczywiście, że tak. Rozmawiać zawsze warto. Należy jednak pamiętać, by trudne tematy, właśnie takie, jak wspomniany temat śmierci czy przemijania, podejmować z dzieckiem po wstępnej refleksji. Dobrze, gdy rodzic przed rozmową z dzieckiem przemyśli dwie podstawowe kwestie: to, co chce przekazać dziecku i to, o co dziecko może zapytać, czego nie wie, jakich informacji mogłoby potrzebować. Próba popatrzenia na te dwa aspekty z pewnością ułatwi rozmowę.
W jaki sposób przeprowadzić rozmowę?Ciężko jest udzielić jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ jest ona zależna od kilku czynników. Przede wszystkim ważne jest to, kto będzie naszym rozmówcą, czy dziecko młodsze, w wieku przedszkolnym lub wczesnoszkolnym, czy nieco starsze i bardziej świadome. W obu przypadkach nie należy unikać trudnych tematów ani zbywać dziecka i pozostawiać go bez odpowiedzi. W przypadku pierwszego typu rozmówcy warto udzielać tzw. informacji wystarczających. Jeśli dziecko zadaje pytania "techniczne", w ten sam sposób należy mu odpowiedzieć. W przypadku starszego rozmówcy, temat śmierci i przemijania najprawdopodobniej związany będzie z lękiem i kojarzony z własną śmiercią lub z odejściem kogoś bliskiego. Rolą rodzica jest wówczas odgonienie złych myśli i uspokojenie dziecka. To również może odbywać się na wiele sposobów, jedni rodzice uciekać się będą do wiary, dobroci Pana Boga, który nad wszystkim czuwa i nie pozwoli, by wydarzyło się coś złego, inni strach przed śmiercią tłumaczyć będą np. naturą świata, koleją rzeczy, zapewniając, że to bardzo odległe i nie trzeba teraz o tym myśleć.
Czy podejmując temat śmierci należy brać pod uwagę wrażliwość i dojrzałość emocjonalną dziecka, czy przyjąć zasadę, że z dzieckiem można w odpowiedni sposób rozmawiać o wszystkim?Wrażliwość dziecka i dojrzałość emocjonalną rodzic powinien mieć na uwadze zawsze, przy każdym temacie, jaki chciałby z dzieckiem przedyskutować. Dlatego jeśli zdarzy się tak, że dziecko zaskoczy nas pytaniem, można poprosić go o kilka minut na odpowiedź, a w tym czasie dobrze ją przemyśleć i podać w formie, którą dziecko będzie potrafiło przyswoić. Każdy rodzic zna przecież wrażliwość i poziom dojrzałości swojego dziecka, i tym powinien się kierować.
Jak wytłumaczyć dziecku cel corocznych wizyt na cmentarzu i jak mówić o tym, że właśnie tam spoczywają bliskie nam osoby? Ogólnie można powiedzieć, że dzieci zaczynają korzystać z myślenia abstrakcyjnego około dziewiątego, dziesiątego roku życia, dlatego najlepiej, gdy kwestie trudne, metafizyczne, przełożymy na opowieść lub wspomnienia. Warto na samym początku wytłumaczyć istotę Święta Zmarłych, uświadomić dziecku, że ludzie ustalili jeden dzień w roku, podczas którego wszyscy odwiedzają najbliższe im, zmarłe osoby. Wyjaśnić, że grób to symbol, miejsce pamiątkowe, w którym pochowana została bliska nam osoba. Dopiero później jest czas na wspomnienia tej osoby, opowiadania czy snucie ciekawych historii. A proszę uwierzyć, że te bardzo interesują dzieci.
Jak poradzić sobie z wieloma, często skomplikowanymi pytaniami dziecka, typu: Czy babcia wie, że stoimy przy jej grobie? Co teraz robi? Czy ja też kiedyś umrę?Odpowiadając na nie w sposób, jaki dziecko gotowe jest przyjąć. To sprawa bardzo indywidualna, która zależy od wielu czynników, m.in. od wieku dziecka, czy wspomnianej wrażliwości i dojrzałości emocjonalnej. Czasem jednak zdarza się, że rodzica rozmowa taka przerasta, wywołuje zbyt duże napięcie, przez co nie potrafi jej sprostać. W takim przypadku warto pomyśleć, czy mamy bliską rodzinie, a w szczególności bliską dziecku osobę, która mogłaby lepiej wyjaśnić te problematyczne kwestie.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy