Wyprawa szlakiem gdańskich zegarów

Monika Jodczyk

10 stycznia 2011 (artykuł sprzed 13 lat)

Opinie (15)

Najnowszy artykuł na ten temat Gdzie w Gdańsku można spotkac anioła?

Zegar na wieży Ratusza Głównego Miasta Gdańska.

Wiele lat temu, gdy własne przenośne zegary mieli tylko najbogatsi, ogromne znaczenie miały zegary miejskie, które nadawały życiu miasta określony rytm. Zapraszam was na wyprawę szlakiem gdańskich zegarów.

Zegar groblowy na kościele NMP w Gdańsku.

Zegar słoneczny na Ratuszu Głównego Miasta Gdańska.

Naszą wędrówkę zaczynamy na ulicy Długiej, przy Ratuszu Głównego Miasta Gdańska, u początku Długiego Targu.

Jak wiecie, dawno temu Gdańsk wyglądał inaczej niż dziś. Złożony był z kilku miast (osad), otoczonych murami miejskimi, ze swoimi kościołami, ulicami, mieszkańcami. Jednym z nich było Główne Miasto - na jego terenach dziś stoicie. Główne Miasto pełniło ówcześnie ważną rolę, zamieszkiwało go wielu bogatych gdańszczan; miało port, gdańscy kupcy handlowali z kupcami z całej Europy. Centrum miasta stanowił prostokątny rynek (dzisiejszy Długi Targ), przy nim stawiano stragany, tu obchodzono ważne święta, a bogaci kupcy budowali swoje domy.

Przy rynku mieszczanie stawiali ratusze, reprezentacyjne budowle, siedziby władzy, która rządziła miastem. Ważnym elementem ratusza była wieża. Na niej przebywał strażnik, alarmujący mieszkańców miasta na wypadek pożaru. Na wieży ratuszowej umieszczano także zegary. Tarcza obecnego zegara pochodzi z XVI w., zamieszczono go tam w miejsce starego, który spłonął. Po pożarze odbudowano zwieńczenie wieży, czyli hełm, zamieszczono nowy zegar i pierwszy w Gdańsku carillon-kurant, instrument muzyczny złożony z 14 dzwonów, które na co dzień wygrywały chorały i psalmy, a na specjalne okazje (wjazdy królów do Gdańska, w dzień zwycięskich bitew) wiele melodii. Dzisiejszy kurant ma 37 dzwonów i także wygrywa różne melodie. Jeżeli jeszcze raz podniesiecie do góry głowy, na narożnej wieżyczce ratusza odnajdziecie zegar słoneczny, ozdobiony lwami i herbem Gdańska. Zegary słoneczne określały czas w godzinach na podstawie pozycji Słońca (jego wskazówka rzuca cień na konkretną godzinę, tym samym wskazując czas).

Sprzed ratusza kierujemy się w stronę fontanny Neptuna i skręcamy w pierwszą uliczkę w lewo - to ul. Kramarska, którą dojdziemy do ulicy Chlebnickiej i ponownie skręcamy w lewo. Waszym oczom ukaże się zapewne bryła kościoła Najświętszej Marii Panny. W nim także poszukamy zegarów.

Na murze kościoła, tuż ponad Waszymi głowami, jest zegar słoneczny, zbudowany w XVI w.

Pierwszy gdański zegar znajdował się właśnie w kościele Najświętszej Marii Panny (pod koniec XIV w.). Nie miał tarczy, tylko dzwon, który wybijał godziny. Niestety, podczas ostatniej wojny został zniszczony.

A teraz zapraszam was do wnętrza świątyni, która jest największym ceglanym kościołem w Polsce. Kościół Najświętszej Marii Panny, budowany przez prawie 160 lat przez gdańskich mieszczan, był ich świątynią parafialną. Pracami budowlanymi kierował przez pewien czas Henryk Ungeradin, ten sam majster, który budował także ratusz Głównego Miasta Gdańska. Kościół ma ponad 100 m długości i wieżę nad wejściem, która mierzy 80 m! Z niej roztacza się piękna panorama Gdańska.

Wejdźcie do świątyni, jej przestronnego wnętrza, rozświetlonego dzięki dużym oknom. Już od progu zauważycie trzy nawy, czyli części kościoła, przeznaczone dla wiernych, oddzielone od siebie rzędem słupów lub kolumn. Kościoły, których nawy mają taką samą wysokość nazywamy halowymi. Jeżeli staniecie w środkowym przejściu, nad Wami na suficie zobaczycie gwiazdy, czyli znane Wam już sklepienie gwiaździste, jak przejdziecie do bocznych przejść, ujrzycie sufit, ozdobiony jakby kryształami - to sklepienie kryształowe. W kościele można podziwiać sklepienia, liczne kaplice zdobione rzeźbami, malowidłami ściennymi, obrazami i ołtarzami.

Jednak to, co nas najbardziej interesuje, to zegar astronomiczny, znajdujący się na końcu lewej nawy, przy prezbiterium. Zegar został zbudowany dawno temu przez mistrza Hansa Duringera, kiedyś, jak i dziś, był chlubą Gdańska. Tak jak kiedyś mierzy czas, a także ukazuje dni roku, daty świąt, wschody Księżyca i Słońca. W górnej kondygnacji zegara możemy zobaczyć ruchome figurki: apostołów, ewangelistów, Adama i Ewy, Trzech Królów, odgrywające swoisty teatr. Z zegarem wiążą się legendy. Jedna z nich mówi o twórcy zegara, który dostał propozycję z innego miasta na stworzenie zegara jeszcze piękniejszego niż gdański. Burmistrz Gdańska nie zgodził się na to i mistrz za karę został oślepiony. Ze złości i rozpaczy rzucił klątwę na całe miasto i tak przestawił mechanizm zegara, że ten na długie lata przestał działać i nikt nie był w stanie go naprawić. Sam mistrz zginął, spadając na posadzkę kościoła.

Z kościołem NMP jest związany jeszcze jeden zegar, znajdujący się na zewnętrznej, północnej ścianie świątyni, tzw. zegar groblowy. Jak go odnaleźć? Spod zegara astronomicznego skierujcie się w stronę najbliższego wyjścia ze świątyni. Na zewnątrz podnieście głowy - ponad Wami znajduje się zegar z największą tarczą w Polsce.

Na zakończenie wyprawy zapraszam Was jeszcze w jedno miejsce. Przejdźcie ulicą Grobla I, Szeroką, aż na Długie Pobrzeże, pod Żuraw. Ten ciekawy budynek jest zarazem bramą zamykającą ulicę Szeroką od strony Motławy, jak i dźwigiem, który służył gdańszczanom do rozładunku towarów i osadzania masztów na statkach. A teraz zagadka dla Was: proszę, znajdźcie na budynku Żurawia zegar słoneczny. Podpowiem, że znajduje się on od strony Długiego Pobrzeża i jest ozdobiony aniołkiem. W słoneczne dni możecie zobaczyć, jak odmierza czas.

To nie koniec historii o gdańskich zegarach. O czasomierzach znad gdańskiego grodu i Muzeum Zegarów Wieżowych wspomnimy w kolejnej wyprawie, kiedy to udamy się na poszukiwanie pana Jana Heweliusza.

O autorze

Monika Jodczyk

- jest historykiem sztuki, pracownikiem Muzeum Archeologicznego w Gdańsku - Centrum Edukacji Archeologicznej "Błękitny Lew".

Miejsca

Bazylika Mariacka Gdańsk, Podkramarska 5
Żuraw Gdańsk, Szeroka 67/68

Opinie (15) 3 zablokowane

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-01-10 08:33

CHRONOMET :)

Marcinooo
13 lat
- 1 7
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-01-10 09:04

Kościół Najświętszej Marii Panny jest największą ceglaną świątynią NA ŚWIECIE (6)

Pani historyk...

wstyd
13 lat
- 9 3
Twoja opinia

Zmień treść

Pani historyk...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2011-01-10 09:18
  
  (3)
  
  raczej największy ale z czerwonej cegły.... wikipedia z czasem nie do końca jest wiarygodna ;]
  
  13 lat
  - 1 5
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  raczej największy ale z czerwonej cegły.... wikipedia z czasem nie do końca jest wiarygodna ;]
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2011-01-10 09:25
    
    toteż napisałem - ceglany (1)
    
    a nie kamienny
    
    te wiadomości są znane jeszcze duużo przed wikipedią
    13 lat
    
    2 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    a nie kamienny
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2011-01-10 14:50
      
      a sprawdz wymiary tego kościoła
      
      Cathedral of La Plata, Argentyna
      110 m wysokości, wymiary 120 x 75m, powierzchnia uzytkowa 7000 m2
      
      aaaaaaaaaaaaaaa
      13 lat
      
      0 0
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      Cathedral of La Plata, Argentyna 110 m wysokości, wymiary 120 x 75m, powierzchnia uzytkowa 7000 m2
      Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2011-01-10 15:47
    
    chodzi o brakujące słowo "halowa" największa świątynia ceglana
    
    13 lat
    
    0 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    chodzi o brakujące słowo "halowa" największa świątynia ceglana
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2011-01-10 09:29
  
  (1)
  
  Z tego co wiem jest największy w europie a nie na świecie. Co nie zmienia faktu że jest największy w Polsce więc nie wiem czego się czepiacie.
  
  13 lat
  - 4 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Z tego co wiem jest największy w europie a nie na świecie. Co nie zmienia faktu że jest największy w Polsce więc nie wiem czego się czepiacie.
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2011-01-10 12:43
    
    na świecie, na świecie !!!
    
    13 lat
    
    0 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    na świecie, na świecie !!!
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-01-10 12:41

!

Co za nudy. Tekst napisano chyba "za karę"?

13 lat
- 2 10
Twoja opinia

Zmień treść

Co za nudy. Tekst napisano chyba "za karę"?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-01-10 16:01

(1)

Wes sie nie osmieszaj to jest najwiekszy kosciol na swiecie i wogule nudyyy nie pisz wiecej bo padniemy trupem !!!!!

Adek
13 lat
- 0 2
Twoja opinia

Zmień treść

Wes sie nie osmieszaj to jest najwiekszy kosciol na swiecie i wogule nudyyy nie pisz wiecej bo padniemy trupem !!!!!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2011-01-11 15:45
  
  do Adka
  
  największy CEGLANY kościół na świecie - czytaj uważnie
  
  susie
  13 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  największy CEGLANY kościół na świecie - czytaj uważnie
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-01-10 20:52

Dziekujemy za pomysl na mily spacer,
MamaMarta z Ania i Zuzia.

MartaL.
13 lat
- 2 0
Twoja opinia

Zmień treść

Dziekujemy za pomysl na mily spacer, MamaMarta z Ania i Zuzia.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-01-11 07:02

Dobry tekst

Miło było przeczytać. A z wieży kościoła NMP jest piękny widok nie tylko na Gdańsk, ale i na Żuławy. Przy dobrej widoczności widać zamek w Malborku.

13 lat
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

Miło było przeczytać. A z wieży kościoła NMP jest piękny widok nie tylko na Gdańsk, ale i na Żuławy. Przy dobrej widoczności widać zamek w Malborku.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-01-12 12:53

zegary

to fajnie tak chodzić z zadartą głową i wypatrywać zegarów,kiedy ogłoszono konkurs-Kto znajdzie najwięcej herbów z lwami w Gdańsku,więc też można by
się pokusić o rejestrację gdańskich zegarów

Basia
13 lat
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

to fajnie tak chodzić z zadartą głową i wypatrywać zegarów,kiedy ogłoszono konkurs-Kto znajdzie najwięcej herbów z lwami w Gdańsku,więc też można by się pokusić o rejestrację gdańskich zegarów
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2011-01-15 21:00

Bezpieczne i ładne bajeczki dla najmłodszych:

Pszczółka Maja
13 lat
- 0 0
Twoja opinia

Zmień treść

Bezpieczne i ładne bajeczki dla najmłodszych:
Regulamin dodawania opinii

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Forum

Pomoc Ostatni post: 3 tygodnie temu
(1 post)
błagam - życie dziecka Ostatni post: 3 tygodnie temu
(1 post)
Podolog dla dziecka Ostatni post: 4 tygodnie temu
(1 post)
kartony na paczki Ostatni post: 11 godzin temu
(3 posty)
Wyrwanie zęba 8 dolna- gdzie najlepiej? Ostatni post: 2 tygodnie temu
(7 postów)