Ząbkowanie, pierwszy ząbek, a potem kolejne mleczne zęby, utrata pierwszego "mleczaka", a następnie wyrzynanie się zębów stałych - wszystkie te etapy są niezwykle ważne w życiu dziecka i jego rodziców. Często je celebrujemy lub mocno przeżywamy razem z naszymi pociechami. Warto jednak pamiętać o zębach dziecka i ich higienie nie tylko od święta, ale i na co dzień.
Żeby zdrowe zęby mieć, trzeba tylko chcieć
Kiedyś śpiewaliśmy wesoło razem z Fasolkami (notabene mało kto wie, że tekst piosenki napisała Ewa Chotomska, córka popularnej poetki Wandy Chotomskiej, powszechnie znana jako ciotka Klotka z telewizyjnego "Tik-taka"), że "żeby zdrowe zęby mieć, trzeba tylko chcieć", i jest w tym wiele prawdy. Dziś również przez wesołą zabawę, wspólne śpiewanie lub kolorowe gadżety możemy umilić i uatrakcyjnić pociechom dbanie o uzębienie. Pielęgnacja zębów dziecka nie musi być wielkim wyzwaniem i mordęgą, lecz może stać się przyjemnością. Wszystko zależy od naszego podejścia.
- Dzieci są przeważnie podekscytowane, otwarte na zmiany w swojej buzi, niecierpliwie ich oczekujące, zwłaszcza na etapie pojawiania się nowych zębów i zmianie mlecznych na stałe. Towarzyszenie im w tym jest cudowną zabawą. Te wszystkie niespodzianki, listy do wróżek - bajka. Warto to przygotować. Wyjątkowo zdarza się, że wiszący na włosku ząbek dziecko hołubi miesiącami, z obawy. Dzieciom pomaga towarzyszenie im w tym procesie - mówi Ewa Piosik, lekarz stomatolog, Kierownik Przychodni NZOZ Stomatologia Dziecięca i Rodzinna Wiewiór "K".Higiena jamy ustnej u niemowlaka
Zęby dziecka zaczynają się tworzyć przed jego urodzeniem, dlatego ważne jest to, co je przyszła mama. W diecie ciężarnej nie powinno brakować produktów bogatych w białko, wapń, fosfor i witaminę D. Pamiętajmy, że nadmierne spożywanie w tym czasie węglowodanów wpływa na osłabienie formujących się zębów dziecka.
Stomatolodzy zalecają rozpoczęcie higieny jamy ustnej u maluszka zanim pojawi się u niego pierwszy ząbek. Bezzębne dziąsła wraz z wewnętrzną częścią policzków oraz powierzchnią języka powinniśmy przemywać jałowym gazikiem zwilżonym w letniej, przegotowanej wodzie, naparze z rumianku lub wodzie z ksylitolem. Oczywiście może to być utrudnione przy tak małym dziecku, dlatego starajmy się robić to delikatnie. Zalecane jest takie przemywanie po każdym posiłku, jednak najważniejsze jest czyszczenie przed snem nocnym.
- Nie przemywam mojemu synkowi buzi po każdym posiłku, bo bym oszalała. W tej chwili karmienie co dwie, trzy godziny, pilnowanie rytmu dnia, drzemek, inne pielęgnacyjne czynności, sama podstawowa opieka nad małym jest bardzo czasochłonna i pochłaniająca, nie wyobrażam sobie do tego jeszcze mycia dziąseł kilka razy dziennie. Robimy to jedynie wieczorem po kąpieli i po karmieniu, ale potem w nocy i tak on jeszcze się budzi na karmienie dwa, trzy razy - mówi Edyta, mama kilkumiesięcznego malucha.Dbamy o pierwsze zęby mleczne
Pierwsze zęby mleczne u niemowlaka zaczynają wyrzynać się przez dziąsła około 4. miesiąca życia, choć u niektórych maluchów dzieje się to trochę wcześniej lub później. Do 3. roku życia powinny pojawić się u dziecka wszystkie mleczne zęby, czyli komplet 20 sztuk. Przy wyrzynaniu pomocne będą silikonowe szczoteczki, nakładane na palec rodzica, które nie tylko czyszczą jamę ustną, ale i masują zbolałe dziąsła malucha, dzięki czemu lepiej znosi on bolesne ząbkowanie. Nie zapominajmy w tym okresie o odpowiednich gryzakach, które podczas wprowadzania stałych pokarmów mogą zastąpić kawałki ugotowanych warzyw, tj. marchewka czy różdżki brokuła.
Gdy pojawi się pierwszy mleczak należy wyposażyć się w specjalną szczoteczkę, z bardzo miękkim, delikatnym włosiem. Może to być wciąż szczoteczka nakładana na palec rodzica albo zwykła szczoteczka przeznaczona dla dzieci w wieku 0-2, która wielkością dopasowana jest do rozmiarów dziecięcej buzi. Ważne jest, by dziecko w wieku ok. roku mogło już samo próbować szczotkować swoje pierwsze ząbki - oczywiście pod nadzorem opiekunów oraz z ich pomocą. Maluch dzięki temu oswoi się z tą czynnością i wyrobi w sobie nawyk dbania o uzębienie. Potraktujmy to jako wspólną zabawę.
Pierwsze próby mycia ząbków mogą jednak nie być łatwe, dlatego warto uzbroić się w cierpliwość i przygotować się na to, że dziecko będzie zlizywało pastę (a później ochoczo ją zjadało), gryzło szczoteczkę albo zwyczajnie protestowało. Uczmy mimo to od początku nasze maluchy, że szczoteczka służy do mycia zębów, a nie innych części ciała, że nie powinno się jej gryźć, używać do czyszczenia podłogi lub innych wymyślonych przez malucha czynności.
Dobre nawyki i pomocne zasady
Oblizywanie łyżeczki, którą jadło dziecko, lizanie jego smoczka, całowanie w usta, jedzenie tymi samymi sztućcami - to wciąż najczęściej popełniane przez rodziców i opiekunów kardynalne błędy, przez które najłatwiej możemy zarazić malca próchnicą lub innymi chorobami. Nie zapominajmy przede wszystkim o tym, że próchnica to choroba zakaźna.
- Bakterie oprócz form pływających mają swoje siedliska w brudzie oblepiającym także małe pierwsze ząbki. Zalecamy mycie. Suchość w jamie ustnej, wysuszone zęby, brak dobrego ślinowego oceanu powoduje piorunujący przebieg choroby. U dzieci jest to spowodowane oddychaniem przez usta z różnych chorobowych powodów (powiększone migdały, alergie, zatkany nos), jak i z nawyku. Przedłużone ssanie smoczka uspokajającego i mleka z butli nocą skutkuje zmianami w obrębie jamy ustnej utrudniającymi naturalny rozwój jamy ustnej, czyli spanie z zamkniętą buzią. Wargi są rozchylone, zęby suche, bakterie wielkie wyhodowane na cukrze nocnym, ślinianki nocą śpią, a my, dentyści, potem leczymy kanałowo przednie górne jedynki u dzieci 1,5-rocznych - ostrzega Ewa Piosik.Kolejnym grzechem głównym jest dawanie niemowlakom, a później starszym dzieciom, do picia soków i innych słodzonych napojów. Cokolwiek dobrego nie mówi o słodkiej herbatce twoja mama lub teściowa, nie słuchaj. Czasy się zmieniły, dziś wiemy doskonale, że cukier i sól w diecie najmłodszych powinny być wyeliminowane albo ograniczone do minimum. Do picia najlepsza jest dla dużych i małych dzieci (i dorosłych) woda, która nie tylko gasi pragnienie, ale i wypłukuje zalegające na zębach resztki pokarmu, zapewnia poprawny poziom pH w ustach oraz oczyszcza szkliwo i dziąsła. Nawyk picia źródlanej wody warto wyrabiać u smyka od najmłodszych lat.
- Niestety, nasza dwuletnia córka nabawiła się próchnicy butelkowej z racji nocnych karmień, ale też pewnie z powodu picia dużej ilości słodkich soczków w trakcie dnia. Mimo że karmiłam piersią, a nie z butelki. Nazywa się to próchnicą butelkową, ale dotyka też dzieci karmionych naturalnie. Lekarz powiedział nam, że karmienie piersią zabezpiecza dziecko przed próchnicą tylko do momentu rozszerzenia diety. Potem może się tak dziać, że dziecko zasypia z resztkami jedzenia na zębach, a gdy w nocy jest karmione piersią, to robi się taka mieszanka wybuchowa i o wiele łatwiej wtedy maluch łapie próchnicę - opowiada Asia, mama dwuletniej Helenki. Obowiązek przez zabawę
Kolorowa szczoteczka i ciekawy kubeczek mogą zachęcić dziecko do mycia zębów. Podobnie jeśli chodzi o pastę do zębów. Jedni wolą smak truskawki, inni miętę - warto poszukać takiej pasty, która jest nie tylko odpowiednia dla naszej pociechy, ale i na jej sam widok maluch nie ucieka w strachu przed myciem. Wielu rodziców staje przed dylematem, czy lepszą pastą jest ta z fluorem (który w nadmiarze może być toksyczny i szkodliwy dla naszego zdrowia), czy bez. Stomatolodzy podkreślają jednak, że fluor w odpowiednich dawkach zmniejsza ryzyko próchnicy i wzmacnia szkliwo, tak więc od pierwszych urodzin można używać pasty przeznaczonej dla dzieci z jego niewielką zawartością.
Pamiętajmy także o tym, że poza szczoteczkami manualnymi istnieją jeszcze szczoteczki soniczne i elektryczne dla dzieci, z których może korzystać już nawet dwulatek. W tych urządzeniach często zainstalowane są światełka lub melodyjki, które odmierzają czas mycia oraz umilają ten czas dziecku.
Starszym brzdącom na pewno warto pozwolić na to, by same wybrały dla siebie akcesoria do higieny - czy to z wizerunkiem postaci z bajki lub bohaterem filmu, czy po prostu w ulubionym kolorze - na pewno zrobią to z radością. Równie chętnie niektóre dzieciaki biorą udział w zabawach podczas nauki wypluwania pasty czy płukania zębów. Te dwie ważne czynności przychodzą wielu maluchom z trudem, dlatego warto się nad tym pochylić i od czasu do czasu potrenować ze swoją pociechą taką gimnastykę buzi. Przy okazji można dla zabawy zrobić konkurs śmiesznych min przed lustrem.
Najlepiej zrobić z mycia zębów stały rytuał i włączyć się do szczotkowania z dzieckiem. Maluch uczy się przez naśladownictwo, więc ważne, by rodzice pokazali mu, jak poprawnie myć jamę ustną. Warto również mierzyć czas. Dziecko powinno myć zęby co najmniej dwa razy dziennie, rano i wieczorem przez dwie-trzy minuty. Dobrym rozwiązaniem jest szczotkowanie przez czas trwania ulubionej piosenki, z ustawionym stoperem albo ze specjalną klepsydrą odmierzającą czas. Klepsydry takie często można spotkać w zestawach dla dzieci.
Kiedy do stomatologa?
Zdania w tym temacie są podzielone. Jedni uważają, że po pojawieniu się pierwszego ząbka powinno się pójść na kontrolę, inni twierdzą, że dopiero po tym, jak dziecku wyrosną wszystkie zęby mleczne, a są i tacy, którzy wskazują na wiek dziecka. Dwulatek powinien już mieć wizytę u dentysty za sobą wedle tych ostatnich. Najważniejsze jest jednak to, aby uwzględnić, że dziecko nie jest takim samym pacjentem jak dorosła osoba, dlatego powinno trafić do stomatologa, który potrafi pracować z dziećmi, czyli pedodonty.
Ponadto warto wybrać się na tzw. wizytę adaptacyjną, podczas której w przyjaznej atmosferze życzliwy i przygotowany na to lekarz opowie dziecku, na czym polega jego
praca, jak należy prawidłowo dbać o zęby, pokaże swoje narzędzia pracy i oswoi z gabinetem dentystycznym. A my sami nie straszmy nigdy dziecka, że jeśli nie będzie myło ząbków, to będzie musiało iść na bolesne borowanie. Maluch może później odmówić współpracy i zwyczajnie bać się wizyty u stomatologa. Z kolei przegląd stomatologiczny u starszego dziecka (w wieku szkolnym) powinniśmy przeprowadzać dwa razy w roku.
Zęby starszaka
Według badań Ipsos, przeprowadzonych w ramach programu "Chroń Dziecięce Uśmiechy" 76 procent dzieci w wieku 6-12 lat ma próchnicę i średnio 3-4 zainfekowane zęby. Aż 13 procent dzieci w tym wieku nie odwiedza stomatologa w ogóle, a co trzeci uczeń myje zęby tylko raz dziennie. Wielu z nich nawet nie wie, jak prawidłowo dbać o zęby i dlaczego trzeba to robić. Prawie połowa nie korzysta z dodatkowych akcesoriów do pielęgnacji zębów, takich jak płyny do higieny jamy ustnej czy nici dentystyczne.
Tymczasem uczeń powinien myć zęby po każdym posiłku, płukać usta bezalkoholowym płynem do higieny jamy ustnej (płyn stosować można od 6. roku życia), przestrzenie międzyzębowe czyścić nicią dentystyczną lub specjalną szczoteczką. Jeśli zęby dziecka są zdrowe, stomatolog może je zalakować, czyli pokryć warstwą zabezpieczającą.
Polska jest jednym z krajów o najwyższym występowaniu próchnicy wśród dzieci w Europie. To od nas, rodziców, zależy, czy nasze dziecko dołączy do tej niechlubnej grupy.
- Próchnica jest chorobą dzieci. Szybko widać zmiany próchnicowe u dzieci z predyspozycją genetyczną i z czynnikami ryzyka. Tym lepiej. Świadomość jest najważniejsza. Sposób opieki, nawyki są determinujące i gwarantujące zdrowe zęby, a nie predyspozycje genetyczne. Wszystko w naszych rękach. Zdrowe zęby są nieocenionym źródłem szczęścia. To nic takiego, tylko mycie i woda - zapewnia Ewa Piosik.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
![Ponyo. W Krainie Ghibli [dwulektor]](https://s-trojmiasto.pl/zdj/c/n/49/3712/164x219/3712323__kr.webp)
Filmy