O ile rozwód to zwykle traumatyczne przeżycie dla małżonków, o tyle dla dziecka oznacza on zburzenie niemal całego świata.
O emocjach i trudnościach, jakie towarzyszą dziecku w czasie i po rozwodzie rodziców, opowiada psycholog
Marta Deptuła-Guzowska, właścicielka przedszkola i Centrum Psychoedukacji Inspiratio.
Z pewnością nie da się wyeliminować cierpienia dziecka z powodu rozwodu rodziców, ale co zrobić, aby to cierpienie zminimalizować?Rozwód czy nawet wyprowadzenie się jednego z rodziców w sytuacji konfliktu, jest dla dziecka czymś bardzo trudnym. Dziecko szuka przyczyny. Zastanawia się, dlaczego tak się stało, często też samo się obwinia. Próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie, co takiego zrobiło, że rodzice się rozstają, czy to może ono było niegrzeczne? Taka reakcja jest niestety częsta. W chwili tak dużej zmiany w życiu dziecka mogą powstać zupełnie nowe zachowania, takie, których wcześniej dziecko nie przejawiało. Np. dziecko do tej pory spokojne i pogodne zaczyna być agresywne, buntuje się. Może być również tak, że w domu dziecko zachowuje się "normalnie", a w szkole przejawia nowe zachowania. To sygnał dla rodzica, że dziecko nie radzi sobie z sytuacją, nie rozumie jej lub nie ma dla niej akceptacji.
Ważne tu jest oczywiście takie rozróżnienie rozwodów, które spowodowane są uwidocznieniem się rozbieżności charakterów, od takich rozwodów, które przebiegają w wyniku przemocy, maltretowania czy molestowania. Wszystko to wpływać będzie na rozumienie i przeżywanie przez dziecko tego, co się dzieje. Ale nawet uwolnienie się od stosującego przemoc rodzica jest dla dziecka czymś trudnym.
Czy należy wcześniej przygotować dziecko czy raczej postawić przed faktem dokonanym?Sama sytuacja rozstania rodziców jest najczęściej poprzedzona kryzysem w związku, często kłótniami, napiętą atmosferą. Dzieci to widzą i czują. Wiek dziecka jest tu jak zawsze istotny. Inaczej daną sytuację rozumie 3-latek, a zupełnie inaczej nastolatek. Jedno jest jednak pewne. Dziecko bardzo to przeżywa i boi się. Nie wie, co się stanie dalej. Czy trafi do domu dziecka, czy będzie z mamą, czy z tatą? Ma różne myśli, które najczęściej urastają do ogromnych lęków, przeżywanych najczęściej w samotności.
Warto więc rozmawiać z dzieckiem o tym, co się dzieje. Konieczna tu jest adekwatność rozmów do wieku dziecka i nie wskazane jest wprowadzanie go w szczegóły. Ta granica jest istotna, gdyż dziecko nie jest partnerem do rozwiązywania problemów dorosłych. Rodzic ma za zadanie chronić dziecko i zapewniać mu bezpieczeństwo, które w sytuacji rozwodu jest właśnie tracone. Rozmowa ma więc na celu odciążenie dziecka od jego wyobrażeń, oswojenie lęku, wyjaśnienie tego, co może się wydarzyć, jak zmieni się ich życie.
Jak przywrócić poczucie bezpieczeństwa? Nie jest to łatwe i potrzeba tu czasu oraz współpracy między rodzicami. Oczywiście najlepiej jest, kiedy rodzice, mimo rozwodu, potrafią się ze sobą komunikować w sposób spokojny i klarowny. Stać ich emocjonalnie na uchronienie dziecka od całej zaistniałej między nimi sytuacji. Wiedzą, że to oni się rozstali, ale teraz najważniejsze jest przeprowadzenie przez nowy etap życia ich dziecka. Bez względu na wyrok sądu w sprawie rozwodowej, dziecko zawsze będzie ich łączyło. Warto sobie to uświadomić i zrobić jak najwięcej, by, mimo życia w dwóch domach i dzielenia się opieką, dziecko mogło się w tym wszystkim odnaleźć. Przykładem tego i jednym z etapów jest tworzenie miejsca dla dziecka w każdym z domów, przygotowanie pokoju wspólnie z dzieckiem, wybór mebli. To drobiazgi, ale są one bardzo istotne dla dziecka. Nie zastąpią one jednak rozmów o tym, co się dzieje, należy o tym pamiętać.
Krajobraz po bitwie. Po rozwodzie dzieci najczęściej zostają przy matce (chyba że sąd zdecyduje inaczej). Czy mama samotnie wychowująca dziecko musi starać się pogodzić role mamy i taty? Rzeczywiście tak jest, że w większości spraw rozwodowych dziecko zostaje przy mamie. Nasuwa się tu odpowiedź, że matka nie musi być "mamą i tatą", ale często pewnie tak właśnie próbuje robić. Rodzice mogą mieć poczucie winy, że dziecko żyje w niepełnej rodzinie. Stąd też próba rekompensowania mu tego, co się wydarzyło. Myślę, że kiedy mama jest tylko i aż mamą, to wystarczy w zupełności. Mimo obaw i lęku, brak jednego z rodziców przy "zdrowym" podejściu do wychowania będzie wystarczający. Zachęcam też do korzystania ze wsparcia psychologicznego, które w takiej sytuacji może być potrzebne zarówno dziecku, jak i rodzicom.
Rozmawiała:
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy