Naucz swoje dziecko zdrowego jedzenia

O rozsądnym żywieniu dzieci w wieku szkolnym rozmawiamy z Agnieszką Danielewicz, dietetykiem z gdyńskiego Stowarzyszenia Jestem Ważny.

Czy możemy zacząć od postraszenia rodziców? Co może się stać, jeśli nie zadbamy o właściwe, dostosowane do "naszych czasów", żywienie dzieci? 

Agnieszka Danielewicz: - Na krótką metę źle odżywiane dziecko będzie miało kłopoty w szkole: problemy z koncentracją, osłabioną pamięć, mniejszą wydolność na zajęciach fizycznych. Niezrównoważony poziom cukru we krwi powoduje, że u dziecka mogą pojawiać się stany agresywne lub nadmierna senność. Jednego i drugiego bardzo nie lubią nauczyciele...

A wszystko zależy od tego, czy dziecko dostanie w domu śniadanie i jakie. W perspektywie długofalowej skutki są jeszcze bardziej znamienne. Mówiąc krótko: nadwaga, otyłość, odrzucenie, depresja; miażdżyca, zaburzenia hormonalne, zmiany nowotworowe... Wystarczy? 

Rozumiem. Decyzja jest prosta: nie chcę posyłać wkurzonego z głodu dziecka do szkoły i nie chcę, żeby chorowało. Potrzebna jest zmiana rytuałów. Od czego zacząć? 

Zanim zaczniemy podawać dzieciom zdrowe śniadania musimy mieć odpowiednie produkty. Dlatego nauczmy się planowania. Decyzje o tym, co będzie jadła cała rodzina, zapadają podczas zakupów. Warto, aby w zamrażalniku zawsze była porcja warzyw, ryb i drobiu. Jeśli to jest pod ręką, to zawsze można zrobić szybki i zdrowy obiad, zamiast zamawiania pizzy...

Jeśli nie jesteśmy w stanie zapanować nad spełnianiem dziecięcych zachcianek w czasie zakupów - nie zabierajmy go na zakupy. A jeśli mamy w markecie więcej czasu, możemy tam rozmawiać z dzieckiem o składzie żywności. Jeśli chce kolejnego batona to niech przeczyta skład na opakowaniu. Może, kiedy wytłumaczymy mu, że ze znajdującej się w nim gumy arabskiej robi się również klej i podeszwy do butów, to samo nabędzie szacunku do swojego ciała - nie będzie chciało go zaśmiecać. 

Świadome i zaplanowane zakupy zrobione. Co dalej? 

Jest pięciu strażników dobrego zdrowia: śniadanie, drugie śniadanie, obiad, podwieczorek i kolacja. Ich działanie połączone musi być ze spożywaniem czystej, niesłodzonej wody. Dziecko w wieku 7 lat powinno wypijać ich 5 szklanek w ciągu doby. Każdy kolejny posiłek następuje dwie godziny po poprzednim, a ostatni strażnik wkracza nie później, niż dwie godziny przed snem. Jeśli dziecko przez cały czas rusza buzią, bo podajemy mu różne przekąski i zapychacze, to możemy mieć pretensje tylko do siebie, jeśli szybko zaczną się problemy z nadwagą, cholesterolem we krwi... i tak dalej. Uczucie głodu, które może zdarzyć się naszemu potomkowi, nie jest niczym złym. Rozwija świadomość swojego ciała. 

Banałem jest, że śniadanie to najważniejszy posiłek w ciągu dnia... 

Tak, ale nie wolno nam tego bagatelizować. Śniadanie jest jak rozrusznik w samochodzie. Ma zapewnić energię do właściwego działania organizmu. I tu nie wystarczy szklanka ciepłego mleka, która rozgrzeje brzuch. Śniadanie powinno składać się z węglowodanów, głównie produktów zbożowych, które długo uwalniają energię w organizmie. Niech to będzie kanapka, porcja zdrowego nabiału, płatki owsiane. Cukry (czytaj: kolorowe płatki, czekolada do pieczywa, słodzone serki) to puste kalorie, których "moc" szybko się ulatnia pozostawiając po sobie uczucie... głodu. Coraz częściej dietetycy mają do czynienia z niedożywieniem jakościowym, a to wynika głównie ze stosowania diety opartej na cukrach.

Co po śniadaniu?

Wiele zależy od tego, czy dziecko będzie jadło obiady w szkole czy w domu, po lekcjach. Musimy przyjąć, że nie ma pakietu podwójnego: i w szkole i w domu. Obiad jest głównym, największym posiłkiem w ciągu dnia. Myślenie, że dzięki dwóm obiadom dziecko nie będzie głodne i będzie szybciej rosło jest dużym błędem. Jeśli syn czy córka ma wykupione obiady w szkole dajemy mu mniejsze drugie śniadanie. To zawsze powinna być kanapka z pełnoziarnistego pieczywa z serem lub wędliną i owoc lub warzywo. Ten ostatni składnik jest ważny także ze względu na kształtowanie nawyku sięgania w ciągu dnia po owoce i warzywa. Zamiast po słodycze. Do tego możemy dać dziecku jakąś drobną, zdrową przekąskę. Niech to będzie garstka (dziecięca) ziaren i suszonych owoców. Takiej przekąski może być więcej, jeśli dziecko będzie jadło obiad dopiero w domu, czyli będzie musiało na niego czekać dłużej. 

Wynika z tego, że czekolada i wszelkie słodycze są całkowicie zabronione. Nie ma dziecka, któremu uda się wytłumaczyć, że to dla jego zdrowia...

To nie tak. Zjadanie słodyczy to dążenie do przyjemności. Nie można dzieciom odmawiać takiego prawa, chyba że jedzenie słodyczy rekompensuje brak przyjemności lub sukcesów w innych obszarach życia. Pozwalając dziecku na jedzenie słodyczy pamiętajmy tylko, że tyle kalorii ile zje, tyle musi wydatkować. Dlatego składnikiem piramidy żywieniowej od dawna jest także ruch. Codzienny, taki który sprawia frajdę. Przez co najmniej pół godziny i w taki sposób, aby podniosło się tętno, oddech stał się głębszy. Może to być bieganie z psem, jazda na rowerze, na rolkach, pływanie. Idealnie jeśli rodzice ruszają razem ze swoimi dziećmi. Bo to kolejny aspekt edukacji: dziecko będzie czerpało przykład ze swoich rodziców. W sensie codziennych nawyków, na przykład tych dotyczący aktywności fizycznej, ale także w aspekcie żywieniowym. Nie nauczymy dziecka zdrowego odżywania jeśli sami będziemy odżywiać się źle... A warto wiedzieć, że wszystkie nawyki obserwacyjne kształcą się mniej więcej do 8 roku życia, potem nauczenie dziecka właściwych zachowań to już znacznie większy wysiłek.



Rozmawiała