Na straganie, w dzień targowy

Naszej wyprawie będzie towarzyszył znany wiersz Jana Brzechwy "Na straganie". Czy ma on jakiś związek z dzisiejszą wycieczką po Gdańsku? Jak najbardziej.

Targ Węglowy fot. Monika Jodczyk

Targ Rybny i Baszta Łabędź fot. Monika Jodczyk

Długi Targ fot. Monika Jodczyk

Dawny Gdańsk był ważnym centrum handlowym, gdzie sprzedawano wiele towarów, często pochodzących z dalekich krajów. Gdzie odbywał się handel? Między innymi na targowiskach. Dziś wybierzemy się na poszukiwanie placów targowych Gdańska. Spotkamy się przy Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej. Dawniej ten teren leżał poza murami miasta. Znajdujemy się na Targu Rakowym. Kiedyś sprzedawano na nim raki, które wyławiano z Kanału Raduni.

W pobliżu Targu Rakowego znajdziemy kolejny plac - Targ Sienny. Targ Sienny był położony poza wałami miejskimi, przed Brama Wyżynną - głównym wejściem do miasta. Handlowano na nim wołami i końmi, dlatego też nazywano go czasami Targiem Krowim lub Końskim. A skąd nazwa Sienny? Dowiemy się, odpowiadając sobie na pytanie: co jedzą konie i krowy. Oczywiście siano! Stąd nazwa placu.

Przechodzimy tunelem, wychodzimy przy Bramie Wyżynnej i Katowni. Po Waszej lewej stronie rozciąga się Targ Węglowy. Ten dość regularny i reprezentacyjny plac z jednej strony zamyka bryła Wielkiej Zbrojowni - gdańskiego arsenału, w którym przechowywano broń i amunicję. Obok niej stoi Baszta Słomiana, budowla o bardzo grubych murach, która służyła Gdańszczanom za prochownię. Tuż przy Zbrojowni znajduje się Teatr Wybrzeże. Pierwszy teatr przy Targu Węglowym zbudowano na początku XIX w. Swym wyglądem przypominał ... młynek do kawy, i tak też go nazywano. Od XV wieku na Targu Węglowym sprzedawano węgiel drzewny. Po zachodniej stronie placu (naprzeciwko Zbrojowni) handlowano starzyzną, istniał "pchli targ", zwany także "tandetą". W XIX wieku teren tuż przy Zbrojowni zwano Targiem Grochowym.

Tuż przy Targu Węglowym rozpościera się kolejny plac targowy - Targ Drzewny. Dawniej te dwa place były rozdzielone murem z bramą. Na Targu Drzewnym i Węglowym co roku w sierpniu odbywał się Jarmark Dominikański. Do Gdańska przybywało wtedy wiele osób z Polski i Europy - m.in. Hiszpanie, Portugalczycy, Anglicy, mieszkańcy Amsterdamu i Lubeki, Hamburga i Sztokholmu. Okręty pełne wina, oliwy, cytryn, pachnących przypraw, cyny, sukna i pięknych jedwabi zawijały do gdańskiego portu. W mieście panował gwar i ruch, wszędzie było słychać rozmowy w różnych językach.

Od XVIII w. przy Targu Drzewnym, między ulicą Św.Ducha a Szeroką, istniało małe targowisko o "smacznej" nazwie Targ Na Poziomki. Teraz idziemy ulicą Podwale Staromiejskie w kierunku Motławy. Nad jej brzegami, przy dostojnej Baszcie Łabędź zbudowanej w miejscu Baszty Rybackiej (wchodziła ona w skład umocnień zamku krzyżackiego), znajduje się stary gdański targ - Targ Rybny. Na nim przekupki sprzedawały przede wszystkim świeże ryby, ale także i inne produkty.

W miastach portowych funkcje miejsc targowych pełniły także nabrzeża i pomosty dla statków. Przy gdańskim nabrzeżu (dzisiejsze Długie Pobrzeże) można było zakupić m.in. ryby, owoce oraz warzywa. Prowadzono sprzedaż w ławach i na przedprożach gdańskich kamienic. Place targowe były także miejscami zgromadzeń publicznych, tutaj stawiano gospody (tawerny), a kupcy budowali swoje domy w pobliżu targowisk.

Opuszczamy Targ Rybny, idziemy Długim Pobrzeżem aż do Bramy Zielonej. Za nią zapewne znany Wam Długi Targ - centrum Głównego Miasta Gdańska, gdzie prowadzono handlowe pertraktacje, obchodzono ważne uroczystości. Plac przed Dworem Artusa był miejscem "giełdy", na której kupcy i żeglarze wymieniali się informacjami o cenach soli, zboża, śledzi, oliwy. Przy Długim Targu najznamienitsi Gdańszczanie stawiali swoje okazałe kamienice, tutaj goszczono polskich królów.

Jeżeli jesteście jeszcze ciekawi gdańskich placów targowych, zapraszam Was na Stare Przedmieście, dzielnicę Gdańska położoną poza murami Głównego Miasta Gdańska. Na Starym Przedmieściu, nad Motławą, założono stocznię (Lastadia), gdzie Gdańszczanie budowali i remontowali statki, tam też znajdowały się jatki mięsne (ul. Rzeźnicka), czyli sklepy , w których sprzedawano mięso. W pobliżu Motławy, na terenach będących częścią Lastadii, powstał m.in. Targ Maślany, gdzie handlowano artykułami spożywczymi, w szczególności masłem. Posadzono tam drzewa, zbudowano targowisko "z prawdziwego zdarzenia", z czworobocznym zadaszeniem osłaniającym stragany. Za Targiem Maślanym, nad Motławą, na terenach stoczniowych istniał także Targ Dylowy, gdzie sprzedawano tarcicę.